Uitagenda
Zien en doen
Plan bezoek
Startpunt - CODA

Startpunt - CODA

Architect Herzberger heeft dit gebouw met veel glas zodanig ontworpen dat het ‘communiceert’ met de omliggende gebouwen in het Cultuurkwartier. Het museum heeft een collectie van een uitgebreide verzameling sieraden, moderne kunst en historische objecten en biedt wisselende tentoonstellingen.

Lees meer
Het Stadscafé

Het Stadscafé

Het gebouw heeft jarenlang als school gefunctioneerd, later als muziekschool. Op het terras van Het Stadscafé zie je het standbeeld van zeeheld Admiraal Van Kinsbergen die in Apeldoorn gewoond heeft. 

Lees meer
Van Kinsbergenstraat

Van Kinsbergenstraat

Ter hoogte van huisnummer 3 en 5 liggen de eerste gedenksteentjes (tegeltjes in het straatwerk) ter nagedachtenis aan de in de oorlog weggevoerde Joodse mensen die hier woonden. Sigmund, Therese en Alwine woonden op nummer 3. Alwine is overleden in de gaskamer van Sobibor. Sigmund en zijn vrouw Therese (zus van Alwine), verbleven lang in Kamp Westerbork. Therese stierf uiteindelijk in concentratiekamp Ravensbrück. De datum en plaats van overlijden van Sigmund zijn onbekend.

Frymeta en haar dochter Chaja, van huisnummer 5, werden in de nacht van twee op drie oktober 1942 uit hun huis gehaald en aansluitend in Kamp Westerbork geregistreerd. Op maandag 19 oktober werden Frymeta en Chaja, direct na aankomst in Auschwitz, omgebracht. Het is niet bekend wanneer Moszek Nahemje, de man van Frymeta, is overleden. Wel weten we dat hij uiteindelijk naar Blechhammer is gedeporteerd.

Raadhuisplein

Raadhuisplein

Dit gedenksteentje is voor Philip Cohen, warme bakker. Van de Gemeente Apeldoorn kreeg hij als één van de eerste winkels een telefoonnummer toegewezen. Philip was te bereiken via telefoonnummer 521. In oktober 1941 werd in Apeldoorn willekeurig een aantal Joden opgepakt. Eén van de slachtoffers is Philip. Alle opgepakte Joodse mannen werden naar het dan al beruchte Mauthausen gedeporteerd. Slechts twaalf dagen na zijn arrestatie, op 21 oktober 1941, werd Philip in Mauthausen om het leven gebracht.

Huis van de Stad

Huis van de Stad

Dit monument is geplaatst ter nagedachtenis aan de Apeldoornse dwangarbeiders. Op 2 december 1944 hielden de nazi's in Apeldoorn een razzia waarbij ze 11.000 mannen oppakten en naar het Marktplein brachten. Van hen werden er 4500 als dwangarbeider aan het werk gezet; 850 belandden er in Kamp Rees.

Synagoge

Synagoge

Het Holocaustmonument is gemaakt door de Apeldoornse kunstenaar Tirza Verrips. Op een granieten thorarol vind je glazen bollen van verschillende kleur en grootte. De glazen bollen staan symbool voor de 592 Joodse medeburgers die tijdens de bezettingsjaren om het leven zijn gekomen. De kleinsten verwijzen naar de omgekomen kinderen, de grootsten naar de eerste dertien Joodse mannen die in oktober 1941 uit Apeldoorn werden weggevoerd en vermoord in concentratiekampen. 

Oranjepark

Oranjepark

Midden in het Oranjepark staat dit bijzondere herdenkingsmonument. Op 17 april (de bevrijdingsdag van Apeldoorn) wordt hier het bevrijdingsvuur ontstoken en op 4 mei is dit de locatie van de Apeldoornse dodenherdenking.

Prins Hendrikplein

Prins Hendrikplein

Deze eik is geplant ter herdenking van de 400ste sterfdag van Willem van Oranje.

Wilhelminapark

Wilhelminapark

In dit in Engelse landschapstijl aangelegde park vind je minder algemeen voorkomende soorten bomen, zoals rode paardekastanjes, suikeresdoorns, de moerascypres, prieelberk en bruine beuk.

Verzetsstrijderspark

Verzetsstrijderspark

Deze zwart granieten stenen zijn gezamenlijk een monument voor 19 Apeldoornse verzetstrijders. Deze strijders hebben hun verzetsdaden met de dood moeten bekopen en worden met dit monument geëerd. Elke steen heeft één gepolijst vlak waarin de naam en het jaar van overlijden van de verzetstrijder is gegraveerd.

Prinsenpark

Prinsenpark

Dit monument herdenkt de deportatie van meer dan 1200 patiënten en 50 personeelsleden uit de Joods psychiatrische inrichting Het Apeldoornsche Bosch. Geen van allen zijn levend teruggekomen uit de vernietigingskampen. Bij Het Apeldoornsche Bosch is in januari 2020 een herinneringscentrum geopend. Tevens is het mogelijk om een gratis audiotour te doen op het terrein van de voormalige inrichting. Het Apeldoorns Gidsen Collectief organiseert enkele malen per jaar een rondleiding met gids.

Frisolaan 28

Frisolaan 28

Deze vier gedenksteentjes liggen in het trottoir ter nagedachtenis aan het Joodse echtpaar Jacob Wijler, zijn vrouw Elisabeth Wijler-Kothoff en hun dochters Martha Rose en Rose Hélène. Tijdens de oorlog doken zij onder, Jacob en Elisabeth naar het ene adres en hun dochters naar het andere adres. Toen Jacob en Elisabeth erachter kwamen dat Martha Rose en Rose Hélène waren verraden en afgevoerd naar Westerbork, maakten zij een einde aan hun leven. Na de bevrijding bleek dat Martha Rose en Rose Hélène op 21 januari 1943 in Auschwitz zijn vergast. Hun namen worden herdacht in de kapel op Het Nationaal Ereveld Loenen, in de boeken van slachtoffers zonder aanwijsbaar graf. Pas in 2002 werden Jacob en Elisabeth naast elkaar begraven op Het Ereveld.

Frisolaan 9

Frisolaan 9

In de oorlog woonde Hanna Meijer in de Meester van Hasseltlaan, in het huis op nummer 67 (de huidige Frisolaan 9). Zij dook op een bepaald moment onder, maar het is Hanna niet gelukt om uit handen van de bezetter te blijven. Hanna kwam op donderdag 4 februari 1943 aan in Auschwitz en ze werd een dag later omgebracht.

Hoek Loolaan/Jachtlaan

Hoek Loolaan/Jachtlaan

Dit bronzen beeld van 4,60 meter is geplaatst op een plateau van tegels met in reliëf een esdoornblad. Tijdens de Tweede Wereldoorlog speelden Canadese soldaten een belangrijke rol bij de bevrijding van Apeldoorn. Dit monument - een uiting van vreugde en van dankbaarheid voor de herwonnen vrijheid - is een blijvend eerbetoon van Nederland aan Canada. In de Canadese stad Ottowa staat een identiek beeld dat de vriendschap tussen beide landen symboliseert.

Loolaan 554

Loolaan 554

Onder de heuvel in de voortuin bevindt zich de bunker waarin nazipoliticus Arthur Seyss-Inquart en zijn staf zich konden bergen wanneer er een luchtalarm was. Je kunt deze nog goed zien. In de eerste jaren na de oorlog stonden duizenden mensen in de rij om een blik te werpen in deze schuilkelder. Begin jaren ’50 ebde de belangstelling weg en gingen de deuren op slot. In CODA kan je de bunker bekijken in virtual reality

Hoek Loolaan/Canadalaan

Hoek Loolaan/Canadalaan

Dit is een grote Canadese esdoorn die in 1945 gepland werd door Luitenant generaal G. G. Simonds van het Tweede Canadese Legerkorps dat Nederland bevrijdde.

Hoek Paslaan/Hoofdstraat

Hoek Paslaan/Hoofdstraat

Dit kunstwerk is gemaakt door André Kruysen. Het is geplaatst in 2020 in het kader van 75 jaar vrijheid en maakt onderdeel uit van de Canadian Walk, een audiotour over Apeldoorn en de oorlog/bevrijding. Het kunstwerk is een aluminium constructie, een boom voorziend van levend groen. De bewoners van het pand verzorgen de groeiende planten.

Wandelen langs oorlogsmonumenten

Op dinsdag 17 april 1945 is Apeldoorn bevrijd. In en rondom Apeldoorn vind je sporen van de Tweede Wereldoorlog: het verzet, de jodenvervolging en de bevrijding. Deze route voert je langs bijzondere oorlogsmonumenten.

1. Startpunt - CODA
In CODA zijn een museum, bibliotheek, café en archief ondergebracht.
Startpunt - CODA
01 min. naar volgende locatie

Ga vanaf de ingang direct links en sla bij het kruispunt rechtsaf de Nieuwstraat in. Je komt hierbij langs Het Stadscafé.

2. Het Stadscafé
Het Stadscafé was vroeger de Van Kinsbergenschool.
Het Stadscafé
02 min. naar volgende locatie

Sla linksaf de Van Kinsbergenstraat in.

3. Van Kinsbergenstraat
Hier vind je de eerste gedenksteentjes van deze route.
Van Kinsbergenstraat
03 min. naar volgende locatie

Aan het einde van de Van Kinsbergenstraat ga je rechts, de Hoofdstraat in. Aan de linkerkant zie je het Raadhuisplein.

4. Raadhuisplein
Bij Raadhuisplein nummer 10 ligt een Joods gedenksteentje.
Raadhuisplein
02 min. naar volgende locatie

Verlaat het Raadhuisplein aan de rechterkant van het oude Raadhuis en steek het Marktplein schuin over.

5. Huis van de Stad
Aan de rechterkant van het gemeentehuis bevindt zich het monument 'De Dwangarbeider'.
Huis van de Stad
06 min. naar volgende locatie

Verlaat het Marktplein door rondom het Markttorentje te lopen. Na 400 meter ga je linksaf de Paslaan in. Loop ongeveer 100 meter de straat in.

6. Synagoge
Bij de Synagoge vind je het Holocaustmonument.
Synagoge
05 min. naar volgende locatie

Ga op het kruispunt rechtsaf (Kerklaan). Na 100 meter aan de rechterkant ligt het Oranjepark.

7. Oranjepark
Hier vind je het centrale herdenkingsmonument van Apeldoorn: 'De Man met de Vlag'.
Oranjepark
05 min. naar volgende locatie

Passeer de stenen bank van de stichter van het Oranjepark, rechts. Steek de Regentesselaan over naar het Prins Hendrikplein.

8. Prins Hendrikplein
Op het Prins Hendrikplein staat een bijzondere grote eik.
Prins Hendrikplein
06 min. naar volgende locatie

Aan het einde van het Prins Hendrikplein ga je rechtsaf (Jhr. J. W. Molleruslaan). Ga de eerste straat links (Oranjelaan). Deze straat gaat over in het Wilhelminapark.

9. Wilhelminapark
Dit is het prachtige Wilhelminapark.
Wilhelminapark
05 min. naar volgende locatie

Steek de Generaal van Heutszlaan over richting het Verzetstrijderspark. Loop net voorbij Villa Marialust.

10. Verzetsstrijderspark
Hier liggen 19 rechthoekige zwart granieten stenen.
Verzetsstrijderspark
09 min. naar volgende locatie

Bij het kruispunt rechtdoor (Frisolaan). Na 100 meter ga je links het Prinsenpark in.

11. Prinsenpark
In het Prinsenpark vind je het monument 'Het Apeldoornsche Bosch'.
Prinsenpark
04 min. naar volgende locatie

Verlaat het park ter hoogte van Frisolaan 10 (sla linksaf).

12. Frisolaan 28
Hier liggen vier gedenksteentjes in het trottoir.
Frisolaan 28
03 min. naar volgende locatie

Bij het kruispunt ga je rechtdoor, verder de Frisolaan in.

13. Frisolaan 9
Hier ligt het gedenksteentje van Hanna Meijer.
Frisolaan 9
11 min. naar volgende locatie

Bij het kruispunt ga je rechtdoor (Langeweg). Na 900 meter kom je uit op de statige Loolaan. Loop naar de hoek van de Loolaan/Jachtlaan.

14. Hoek Loolaan/Jachtlaan
Dit is het Nationaal Canadees Bevrijdingsmonument 'De Man met Twee Hoeden'.
Hoek Loolaan/Jachtlaan
01 min. naar volgende locatie

Loop over de Loolaan richting de binnenstad. Steek de straat over, ter hoogte van huisnummer 81.

15. Loolaan 554
Van september 1944 tot mei 1945 was deze villa het hoofdkwartier van Rijkscommissaris Arthur Seyss-Inquart.
Loolaan 554
15 min. naar volgende locatie

Loop verder over de Loolaan, richting de binnenstad van Apeldoorn. Bij de Grote Kerk steek je de voetgangersoversteek over bij de Kerklaan.

16. Hoek Loolaan/Canadalaan
Je ziet hier een boom en een gedenksteen in een plantsoen.
Hoek Loolaan/Canadalaan
10 min. naar volgende locatie

Loop de Canadalaan in en daarna rechtsaf naar de Kerklaan. Bij de tweede kruising sla je rechtsaf de Paslaan in. Loop deze in tot de overdekte fietsenstalling aan je rechterhand.

17. Hoek Paslaan/Hoofdstraat
Boven de bewaakte fietsenstalling vind je het kunstwerk 'De Boom der Vrijheid'.
Hoek Paslaan/Hoofdstraat
04 min. naar volgende locatie

Als je de Kapelstraat inloopt en rechtdoor gaat, kom je bij het beginpunt van deze wandelroute: CODA.

Blijf op de hoogte

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en blijf geïnformeerd!